ตอบทุกคำถามที่คุณควรรู้เกี่ยวกับฟันแท้

เมื่อถึงช่วงวัยที่ฟันน้ำนมหลุดออกและมีฟันแท้งอกขึ้นมาแทน คุณพ่อคุณแม่หลายคนอาจกังวลว่าฟันที่กำลังจะงอกขึ้นมาในช่องปากของลูกนั้นจะมีปัญหาเบียดซ้อนมากน้อยแค่ไหน แล้วเราจะรับมือกับฟันที่งอกขึ้นมาใหม่และฟันที่กำลังจะหลุดออกอย่างไร แล้วฟันแท้อยู่ส่วนไหนของช่องปากบ้าง มีวิธีทำความสะอาดแตกต่างจากฟันน้ำนมหรือไม่ ถ้าฟันแท้เกิดหลุดจากอุบัติเหตุขึ้นมาจะทำอย่างไร มาอ่านไปพร้อมกันเลยค่ะ

ฟันแท้คืออะไร

เป็นฟันที่งอกขึ้นแทนที่ฟันน้ำนม มีจำนวนทั้งหมด 32 ซี่ แบ่งเป็นฟันซี่บน 16 ซี่ และฟันซี่ล่าง 16 ซี่ ฟันแท้ซี่แรกจะงอกขึ้นเมื่ออายุ 6 ปีขึ้นไป เป็นฟันที่งอกอยู่ท้ายฟันกรามน้ำนมทั้ง 2 ซี่ หลังจากนั้นฟันแท้ซี่อื่นจะทยอยงอกขึ้นมาแทนที่ฟันน้ำนมเมื่ออายุ 12-13 ปี รวมทั้งสิ้น 28 ซี่ ต่อจากนั้นฟันแท้จะไม่งอกขึ้นมาอีกจนกระทั่งอายุ 17 – 21 ปี จะมีฟันแท้งอกขึ้นมาอีก 4 ซี่ จนครบ 32 ซี่ แม้ว่าฟันแท้จะงอกขึ้นตามกลไกธรรมชาติ แต่เนื่องจากฟันแท้ซี่แรกเป็นซี่ที่ทำความสะอาดยาก หากดูแลความสะอาดไม่ดีพอและทำให้ฟันแท้ซี่แรกผุ จะส่งผลให้ฟันแท้อื่นขึ้นไม่ตรงตำแหน่งและฟันซ้อน ฟันเกตามมาด้วยค่ะ

ฟันแท้มีกี่ชนิด อะไรบ้าง

ฟันตัด (Incisor) อยู่ด้านหน้าสุดของปาก มีทั้งหมด 8 ซี่ ได้แก่ ข้างบน 4 ซี่ ข้างล่าง 4 ซี่
ฟันฉีก (Canine) หรือฟันเขี้ยว มีทั้งหมด 4 ซี่ ได้แก่ ข้างบน 2 ซี่ ข้างล่าง 2 ซี่
ฟันกรามหน้า (Premolar) อยู่ถัดจากฟันเขี้ยวเข้ามาด้านใน ทำหน้าที่ช่วยบดเคี้ยวอาหาร มีทั้งหมด 8 ซี่ ได้แก่ ข้างบน 4 ซี่ และข้างล่าง 4 ซี่
ฟันกรามหลัง (Molar) อยู่ด้านในสุดของฟันมีทั้งหมด 12 ซี่ แต่บางคนอาจมีเพียง 8 ซี่

ฟันแท้ขึ้นตอนไหน

1. ฟันบน

ฟันหน้าซี่กลางบน งอกขึ้นอายุ 7 – 8 ปี
ฟันหน้าซี่ข้างบน งอกขึ้นอายุ 8 – 9 ปี
ฟันเขี้ยวบน งอกขึ้นอายุ 11 – 12 ปี
ฟันกรามน้อยซี่ที่ 1 ซี่บน งอกขึ้นอายุ 10 – 11 ปี
ฟันกรามน้อยซี่ที่ 2 ซี่บน งอกขึ้นอายุ 10 – 12 ปี
ฟันกรามซี่ที่ 1 บน งอกขึ้นอายุ 6 – 7 ปี
ฟันกรามซี่ที่ 2 บน งอกขึ้นอายุ 12 – 13 ปี
ฟันกรามซี่ที่ 3 บน งอกขึ้นอายุ 17 – 21 ปี

2. ฟันล่าง

ฟันเขี้ยวล่าง งอกขึ้นอายุ 9 – 10 ปี
ฟันหน้าซี่ล่าง งอกขึ้นอายุ 7 – 8 ปี
ฟันหน้าซี่กลางล่าง งอกขึ้นอายุ 6 – 7 ปี
ฟันกรามซี่ที่ 1 ล่าง (ซี่แรก) งอกขึ้นอายุ 6 – 7 ปี
ฟันกรามซี่ที่ 2 ล่าง งอกขึ้นอายุ 11 – 12 ปี
ฟันกรามซี่ที่ 3 ล่าง งอกขึ้นอายุ 17 – 21 ปี
ฟันกรามน้อยซี่ที่ 1 ล่าง งอกขึ้นอายุ 11 – 12 ปี
ฟันกรามน้อยซี่ที่ 2 ล่าง งอกขึ้นอายุ 11 – 12 ปี

ฟันแท้กับฟันน้ำนมต่างกันอย่างไร

ฟันแท้จะมีสีขาวอมเหลือง ตัวฟันมีขนาดใหญ่กว่าฟันน้ำนม ส่วนตำแหน่งของฟันแท้จะอยู่ซี่ที่ 4 และ 5 นับจากกึ่งกลางของใบหน้า ซึ่งเป็นฟันกรามน้อยขนาดเล็ก ส่วนฟันน้ำนมจะมีเพียงฟันกรามเท่านั้น สำหรับช่วงเวลาที่ฟันแท้จะขึ้นเริ่มตั้งแต่อายุ 6 ปี โดยจะขึ้นแทนที่ฟันน้ำนมไปเรื่อย ๆ จนครบซี่สุดท้ายเมื่ออายุ 18 ปี รวมทั้งสิ้น 32 ซี่ ต่างจากฟันน้ำนมที่มีเพียง 20 ซี่เท่านั้น

ปัญหาของฟันแท้

1. ฟันแท้ขึ้นเร็ว

หากเด็กได้รับอุบัติเหตุจนฟันโยกหรือหัก หรือแม้แต่ทำความสะอาดช่องปากไม่ดีจนทำให้ฟันผุและต้องถอนฟันซี่ที่มีปัญหาออกจากช่องปาก ส่งผลให้ฟันแท้ใต้เหงือกงอกขึ้นมาไวกว่าช่วงเวลาที่ควรจะขึ้น นอกจากจะเสี่ยงต่อฟันแท้ขึ้นผิดตำแหน่งแล้วอาจมีฟันแท้ขึ้นทดแทนจำนวนมากกว่าปกติอีกด้วยค่ะ

2. ฟันแท้ขึ้นช้า

กรณีที่เด็กมีอายุ 8 – 9 ปีแล้วแต่ฟันแท้ยังไม่งอกขึ้นมาสักที หรือมีลักษณะของฟันที่ผิดปกติ เช่น ฟันซี่เดียวกันซึ่งอยู่ฝั่งตรงข้ามกัน ขึ้นห่างกันเกิน 6 เดือน หรือมีฟันหน้าซี่ข้าง ขึ้นก่อนฟันหน้าซี่กลาง อาจเกิดจากภาวะฟันเกินที่กำลังเจริญเติบโตอยู่ภายในเหงือก รูปร่างของฟันที่กำลังงอกมีความผิดปกติ มีฟันเรียงไม่เป็นระเบียบ หรือมีพื้นที่บริเวณกรามไม่เพียงพอต่อการงอกของฟันแท้

3. ฟันแท้ขึ้นซ้อนฟันน้ำนม

โดยทั่วไปแล้วฟ้นแท้มักขึ้นซ้อนฟันน้ำนมบริเวณหน้าล่าง เมื่อปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือน ฟันแท้ที่งอกขึ้นมานั้นจะเบียดและทำให้รากฟันน้ำนมละลายทีละน้อยจนฟันน้ำนมหลุดออกเองตามธรรมชาติ หลังจากนั้นกระดูกขากรรไกรจะขยายตัวออกมาหลังจากฟันน้ำนมหลุดออกภายในระยะเวลา 3 เดือน ด้วยแรงดันของลิ้นจะช่วยดันฟันแท้ที่ขึ้นซ้อนอยู่ด้านหลังนั้นเคลื่อนตัวออกมาอยู่ในแถวเดียวกันฟันซี่อื่น แม้ว่าจะเป็นกลไกตามธรรมชาติแต่คุณพ่อคุณแม่ควรพาลูกไปพบหมอฟันเพื่อตรวจดูการสบฟันว่ามีปัญหาหรือไม่ หากพบปัญหาคุณหมออาจต้องถอนฟันน้ำนมซี่หน้าบนเพื่อป้องกันปัญหาช่องปากในอนาคต

กรณีที่ฟันแท้งอกขึ้นมาไม่ถึงครึ่งซี่ แนะนำให้โยกฟันน้ำนมออกเบา ๆ เพื่อให้ฟันน้ำนมหลุดออกเอง แต่หากฟันแท้งอกมาประมาณครึ่งซีกแล้วฟันน้ำนมยังไม่มีทีท่าว่าจะหลุดสักที หรือฟันน้ำนมโยกแต่ไม่ยอมหลุดออกสักทีจนสร้างความทรมานให้แก่เด็ก คุณหมอจะถอนฟันน้ำนมออกซี่นั้นออกให้ค่ะ

ฟันแท้หลุด ทำอย่างไรดี

ฟันแท้หลุดถือเป็นปัญหาที่เด็กทุกคนจะต้องเจอ โดยเฉพาะเด็กในวัย 7 – 11 ปี ซึ่งเป็นช่วงที่ฟันหลุดง่ายอันเนื่องมาจากเด็กส่วนมากมักสนุกกับการทำกิจกรรมต่าง ๆ จนอาจละเลยการทำความสะอาดที่ถูกต้อง กรณีที่เด็กได้รับอุบัติเหตุจนฟันแท้หลุดออกจากปากนั้นคุณพ่อคุณแม่จะต้องอาศัยความเข้าใจเป็นอย่างยิ่ง เพราะหากเก็บรักษาฟันที่หลุดออกมาแบบผิดวิธีแล้วอาจยากต่อการต่อฟันกลับไปในช่องปาก

สำหรับการเก็บรักษาที่ถูกต้องนั้นคุณพ่อคุณแม่จะล้างฟันให้สะอาดแล้วหยิบฟันไปแช่ไว้ในน้ำเกลือหรือนมจืดประมาณ 10 วินาทีแล้วจึงใส่กลับเข้าไปในเบ้าฟันที่หลุดออกมาโดยให้เด็กกัดผ้าสะอาดเอาไว้เพื่อล็อกฟันให้อยู่กับที่ ที่สำคัญ ไม่ควรจับบริเวณรากฟันแท้ที่หลุดออกมา นะคะเนื่องจากรากฟันจะมีเนื้อเยื่อที่ยังมีชีวิตอยู่ หากจับรากฟันแล้วอาจทำให้คุณหมอต่อฟันแท้กลับเข้าที่ได้ยากขึ้นค่ะ แต่ในกรณีที่ฟันได้รับความเสียหาย มีเลือดออกมาก ฟันสกปรกมาก หรือมีกระดูกแตกร่วมด้วย คุณพ่อคุณแม่จะต้องแช่ฟันที่หลุดออกมาในสารละลายที่เหมาะต่อการรักษารากฟันอย่างน้ำยาเก็บฟัน นมจืดไขมันต่ำแช่เย็น หรือน้ำเกลือ เพื่อให้เซลล์ที่อยู่รอบผิวรากฟันยังคงมีชีวิตต่อได้ กรณีที่หาสารละลายทั้งสองชนิดนี้ไม่ได้จริง ๆ แนะนำให้ใช้น้ำสะอาดค่ะ

เมื่อแช่ฟันในสารละลายที่เหมาะสมแล้วให้รีบไปหาคุณหมอฟันโดยเร็วที่สุดภายใน 60 นาที เพราะหากไปช้ากว่านั้นอาจทำให้ฟันแท้ที่หลุดออกมาไม่สามารถต่อกลับเข้าไปยังเบ้าฟันได้และทำให้สูญเสียฟันแท้ซี่นั้นไปอย่างถาวร ส่งผลให้ฟันมีช่องว่างและฟันซี่ข้างเคียงเคลื่อนตัวผิดไปจากเดิมและล้มจนกลายเป็นปัญหาช่องปากตามมาได้ด้วยค่ะ

ดูแลฟันแท้อย่างไรให้ถูกวิธี

แปรงฟันให้ถูกวิธีอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง หรือแปรงทุกครั้งหลังมื้ออาหารอย่างน้อย 30 นาที
ใช้ไหมขัดฟันและน้ำยาบ้วนปากควบคู่ไปกับการแปรงฟันเสมอ
ไม่ใช้ไม้จิ้มฟันแทนแปรงสีฟันและไหมขัดฟัน เพื่ออาจทำให้เกิดเหงือกร่นได้
ไม่ใช่แปรงสีฟันที่มีขนแปรงแข็งเกินไปเพราะอาจทำให้บาดเจ็บในช่องปากและเกิดโรคเหงือกตามมา
รับประทานอาหารที่ไม่เหนียวหรือแข็งเกินไปเพื่อป้องกันการใช้งานฟันหนักเกินความจำเป็นจนสารเคลือบฟันเสียหายและเสียวฟันง่าย
เข้าพบคุณหมอฟันเพื่อตรวจเช็กสุขภาพช่องปากเป็นประจำทุก 6 เดือน หากเด็กมีปัญหาช่องปากบ่อยแนะนำให้เข้าทุก 3 เดือน

ดูแลฟันแท้ที่ไหนดี

หากคุณมีปัญหาช่องปาก ไม่ว่าจะเป็นฟันซ้อนฟันเก ฟันห่าง ฟันสบผิดปกติ หรือกำลังมองหาคลินิกเคลือบฟลูออไรด์ เรา Tooth Luck Detal Clinic เป็นคลินิกทันตกรรมสำหรับเด็กและทุกคนในครอบครัว เรามีทีมทันตแพทย์พร้อมให้บริการทันตกรรมมากมาย ไม่ว่าจะเป็นจัดฟัน ถอนฟัน ผ่าฟันคุด ฟอกสีฟัน ขูดหินปูน อุดฟัน รักษารากฟัน รากฟันเทียม วีเนียร์ ฟันปลอม และบริการทันตกรรมสำหรับเด็ก มาพร้อมเครื่องมือที่ทันสมัย ได้มาตรฐาน และครบครัน ทั้งนี้ก็เพื่อสุขภาพช่องปากที่ดีที่สุดสำหรับเด็ก ๆ และชาวจังหวัดขอนแก่นอย่างแท้จริง