ตอบเลยนะคะว่า ใช่! หลังจากถอดเครื่องจัดฟันออก ทุกคนต้องใส่รีเทนเนอร์ค่ะ ไม่มีข้อยกเว้นเลย

หมอเจอหลายคนที่คิดว่าพอจัดฟันเสร็จแล้ว ฟันของเราจะอยู่ในตำแหน่งใหม่ตลอดไป แต่ความจริงแล้วไม่ใช่เลยค่ะ ธรรมชาติของร่างกายเรามีแรงดึงที่พยายามจะดึงฟันกลับไปสู่ตำแหน่งเดิมตลอดเวลา โดยเฉพาะในช่วง 1-2 ปีแรกหลังถอดเครื่องมือจัดฟัน

หมอเคยมีคนไข้บางรายที่ปฏิเสธการใส่รีเทนเนอร์หลังจัดฟัน ด้วยเหตุผลต่างๆ เช่น รำคาญ ไม่สะดวก หรือคิดว่าฟันตัวเองไม่น่าจะเคลื่อน แต่ผลลัพธ์คือฟันเริ่มเคลื่อนกลับภายในเวลาเพียงไม่กี่เดือน และสุดท้ายก็ต้องกลับมาจัดฟันใหม่ทั้งหมด ซึ่งเสียทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายมากกว่าการใส่รีเทนเนอร์หลายเท่า

เหตุผลที่ต้องใส่รีเทนเนอร์ทุกคนมีอยู่หลายข้อค่ะ:

1. ฟันของเรามีแนวโน้มที่จะเคลื่อนกลับสู่ตำแหน่งเดิมตามธรรมชาติ โดยเฉพาะในช่วงแรกๆ หลังถอดเครื่องมือจัดฟัน
2. เนื้อเยื่อรอบๆ ฟันต้องการเวลาในการปรับตัวให้เข้ากับตำแหน่งใหม่ของฟัน ซึ่งอาจใช้เวลานานถึง 1-2 ปี
3. ร่างกายของเรายังมีการเปลี่ยนแปลงตลอดชีวิต แม้จะเป็นผู้ใหญ่แล้วก็ตาม ทำให้มีแรงกระทำต่อตำแหน่งของฟันตลอดเวลา
4. บางคนมีนิสัยบางอย่าง เช่น การนอนกัดฟัน การใช้ลิ้นดันฟัน หรือนิสัยอื่นๆ ที่ส่งผลให้ฟันเคลื่อนตัวได้ง่าย

ระยะเวลาในการใส่รีเทนเนอร์นั้น ทันตแพทย์ส่วนใหญ่จะแนะนำให้ใส่ตลอดเวลา (ยกเว้นตอนกินอาหารและแปรงฟัน) ในช่วง 3-6 เดือนแรก หลังจากนั้นอาจลดลงเหลือใส่เฉพาะตอนนอนอีก 1-2 ปี

แต่ที่น่าสนใจคือ คนไข้หลายคนที่ใส่รีเทนเนอร์เฉพาะตอนนอนอย่างสม่ำเสมอไปตลอดชีวิต จะรักษาผลการจัดฟันได้ดีที่สุด และไม่ต้องกลับมาแก้ไขในอนาคตค่ะ

สรุปแล้ว ถ้าคุณได้ลงทุนทั้งเวลาและเงินไปกับการจัดฟัน การใส่รีเทนเนอร์คือขั้นตอนสุดท้ายที่สำคัญมากๆ ที่จะช่วยรักษาผลลัพธ์ที่สวยงามไว้ได้ยาวนาน อย่ายอมเสียเวลาและค่าใช้จ่ายทั้งหมดไปเพราะความขี้เกียจหรือความรำคาญในการใส่รีเทนเนอร์เพียงไม่กี่ชั่วโมงต่อวันนะคะ

หลังจัดฟันต้องใส่รีเทนเนอร์กี่ปี

คำถามนี้หมอเจอบ่อยมากๆ ค่ะ และต้องบอกตรงๆ ว่าคำตอบที่ถูกต้องที่สุดคือ... "ตลอดชีวิต" นั่นแหละค่ะ!

ฟังแล้วอาจจะตกใจ แต่ไม่ต้องกังวลไปค่ะ เพราะรูปแบบการใส่จะค่อยๆ ลดลงตามระยะเวลา โดยทั่วไปแล้ว ทันตแพทย์จะแนะนำการใส่รีเทนเนอร์หลังจัดฟันแบบนี้:

• ช่วงแรก (3-6 เดือน): ใส่ตลอดเวลา ยกเว้นตอนทานอาหารและแปรงฟัน รวมแล้วประมาณ 20-22 ชั่วโมงต่อวัน นี่เป็นช่วงที่สำคัญมากเพราะฟันยังพยายามจะเคลื่อนกลับไปตำแหน่งเดิมมากที่สุด
• ช่วงที่สอง (6 เดือน - 1 ปี): ลดลงเหลือใส่เฉพาะตอนนอนและช่วงอยู่บ้าน ประมาณ 12-16 ชั่วโมงต่อวัน
• ช่วงที่สาม (1-2 ปี): ใส่เฉพาะตอนนอน ประมาณ 8-10 ชั่วโมงต่อวัน

หลังจากผ่านไป 2 ปี: หมอส่วนใหญ่จะแนะนำให้ใส่เฉพาะตอนนอนอย่างน้อย 3-4 คืนต่อสัปดาห์ ไปตลอด หรือเท่าที่จะทำได้

ที่หมอบอกว่าควรใส่ตลอดชีวิตนั้น เพราะฟันของเรามีแนวโน้มที่จะเคลื่อนตัวไปตลอดชีวิต ไม่ใช่แค่ช่วงแรกๆ หลังถอดเครื่องมือจัดฟันเท่านั้น การเปลี่ยนแปลงของร่างกาย อายุที่เพิ่มขึ้น หรือแม้แต่นิสัยต่างๆ เช่น การนอนกัดฟัน ล้วนส่งผลให้ฟันเคลื่อนตัวได้ทั้งนั้น

หมอเคยมีคนไข้หลายคนที่ใส่รีเทนเนอร์อย่างดีในช่วง 1-2 ปีแรก แล้วค่อยๆ เลิกใส่ไป พอผ่านไป 5-10 ปี ก็กลับมาด้วยปัญหาฟันเริ่มซ้อนเก อีกแล้ว โดยเฉพาะฟันหน้าล่างซึ่งมักจะซ้อนกันได้ง่ายที่สุด ในทางกลับกัน คนไข้ที่ยังคงใส่รีเทนเนอร์ตอนนอนอย่างสม่ำเสมอแม้จะผ่านไปหลายปี ฟันส่วนใหญ่ยังคงเรียงสวยอยู่เหมือนเดิม

ถ้าคุณรู้สึกรำคาญหรือไม่อยากใส่รีเทนเนอร์แบบถอดได้ไปตลอด อีกทางเลือกหนึ่งคือการทำรีเทนเนอร์แบบติดแน่น (Fixed Retainer) ซึ่งจะติดลวดไว้ด้านหลังของฟันหน้าถาวร จะได้ไม่ต้องกังวลเรื่องการลืมใส่ แต่ก็ต้องระวังเรื่องการทำความสะอาดมากขึ้นด้วยนะคะ

สุดท้ายนี้ หมออยากบอกว่าการใส่รีเทนเนอร์คือการลงทุนระยะยาวเพื่อรักษารอยยิ้มสวยที่คุณได้ลงทุนทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายในการจัดฟันมา อย่าเสียดายความพยายามในการใส่รีเทนเนอร์วันละไม่กี่ชั่วโมง เพื่อแลกกับรอยยิ้มสวยที่อยู่กับคุณไปตลอดชีวิตนะคะ

ควรเลือกรีเทนเนอร์แบบไหนดี

การเลือกรีเทนเนอร์ขึ้นอยู่กับความต้องการและไลฟ์สไตล์ส่วนตัวค่ะ ซึ่งรีเทนเนอร์แต่ละแบบก็มีข้อดีและข้อจำกัดที่แตกต่างกันออกไป เช่น 

• รีเทนเนอร์แบบใส: เหมาะกับคนที่เน้นความสวยงาม ไม่อยากให้คนอื่นเห็น แต่อายุการใช้งานสั้นกว่า (1-2 ปี) และไม่เหมาะกับคนที่นอนกัดฟัน
• รีเทนเนอร์แบบลวด: ทนทานมากกว่า (5-10 ปี) แต่เห็นชัดเวลาใส่ เหมาะกับคนที่ต้องการความคงทนและซ่อมแซมได้ง่าย
• รีเทนเนอร์แบบติดแน่น: ไม่ต้องคอยถอดใส่ คนอื่นมองไม่เห็น แต่ทำความสะอาดยาก เหมาะกับคนที่กลัวลืมใส่หรือทำหาย
• Vivera: คุณภาพดีที่สุด ทนทานกว่าแบบใสทั่วไป แต่ราคาแพงกว่า

ใส่รีเทนเนอร์กินอะไรได้บ้าง

ความจริงแล้ว คุณไม่ควรกินอะไรขณะใส่รีเทนเนอร์เลยค่ะ! รีเทนเนอร์แบบถอดได้ (ทั้งแบบใสและแบบลวด) ต้องถอดออกทุกครั้งก่อนรับประทานอาหารหรือดื่มเครื่องดื่มใดๆ ยกเว้นน้ำเปล่าเท่านั้น เพราะการกินอาหารขณะใส่รีเทนเนอร์อาจทำให้...

• รีเทนเนอร์แตกหักหรือเสียรูปทรงได้
• เกิดการสะสมของเศษอาหารและแบคทีเรีย
• เกิดกลิ่นไม่พึงประสงค์และคราบสกปรก
• เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดฟันผุและเหงือกอักเสบ

สำหรับรีเทนเนอร์แบบติดแน่น คุณสามารถกินอาหารได้ตามปกติ แต่ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่แข็งหรือเหนียวมากๆ เช่น ข้าวโพดคั่ว ถั่ว หมากฝรั่ง เพราะอาจทำให้รีเทนเนอร์หลุดหรือเสียหายได้ และควรทำความสะอาดอย่างดีหลังรับประทานอาหารทุกครั้งค่ะ

ถ้าไม่ใส่รีเทนเนอร์เป็นไรไหม

ถ้าไม่ใส่รีเทนเนอร์ ฟันจะค่อยๆ เคลื่อนกลับไปสู่ตำแหน่งเดิมแน่นอนค่ะ!

ฟันเราจะเริ่มเคลื่อนตัวเร็วมากในช่วงแรกหลังถอดเครื่องมือจัดฟัน บางคนอาจสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงได้ภายในเพียง 1-2 สัปดาห์ถ้าไม่ใส่รีเทนเนอร์เลย โดยเฉพาะฟันหน้าล่างที่มักจะกลับมาซ้อนเกได้เร็วที่สุด

นี่คือสาเหตุที่หมอเน้นย้ำนักหนาว่าการใส่รีเทนเนอร์สำคัญมาก เพราะคุณได้ลงทุนทั้งเวลาและเงินไปกับการจัดฟัน บางคนจัดฟันนานเป็นปีๆ และเสียค่าใช้จ่ายหลายหมื่นบาท การไม่ใส่รีเทนเนอร์คือการปล่อยให้การลงทุนทั้งหมดนั้นสูญเปล่า

ถ้าคุณหยุดใส่รีเทนเนอร์ไปพักหนึ่งแล้วฟันเริ่มเคลื่อน คุณอาจจะต้องกลับไปจัดฟันใหม่อีกครั้ง ซึ่งเสียทั้งเวลาและค่าใช้จ่ายมากกว่าการใส่รีเทนเนอร์อย่างสม่ำเสมอหลายเท่าค่ะ

ขอแนะนำว่าถ้ารู้สึกรำคาญกับการใส่รีเทนเนอร์แบบถอดได้ ให้ปรึกษาทันตแพทย์เกี่ยวกับการทำรีเทนเนอร์แบบติดแน่นแทน จะได้ไม่ต้องกังวลเรื่องการลืมใส่นะคะ

ไม่ได้ค่ะ รีเทนเนอร์ไม่สามารถใส่แทนการจัดฟันได้ เพราะรีเทนเนอร์ถูกออกแบบมาเพื่อคงสภาพฟันหลังการจัดฟันเท่านั้น ไม่ได้มีแรงพอที่จะเคลื่อนฟันให้เข้าที่ได้เหมือนเครื่องมือจัดฟัน รีเทนเนอร์ทำหน้าที่แค่รักษาตำแหน่งฟันที่ได้รับการจัดเรียงมาแล้วให้อยู่นิ่งๆ

ถ้าคุณอยากให้ฟันเรียงสวย แต่ไม่อยากใส่เหล็กจัดฟันแบบดั้งเดิม คุณมีทางเลือกอื่นๆ เช่น:

1. การจัดฟันแบบใส (Invisalign) ที่ใช้พลาสติกใสคล้ายรีเทนเนอร์ แต่ออกแบบให้มีแรงเคลื่อนฟันได้

2. การจัดฟันแบบลิงกวล (Lingual Braces) ที่ติดเครื่องมือไว้ด้านในของฟันทำให้มองไม่เห็นจากภายนอก

3. การทำวีเนียร์ (Veneers) ในกรณีที่ฟันไม่ซ้อนเกมาก เป็นการติดแผ่นวัสดุบางๆ ที่ด้านหน้าฟันเพื่อให้ดูเรียงสวย

ถ้าคุณกังวลเรื่องการมองเห็นของเครื่องมือจัดฟัน แนะนำให้ปรึกษาทันตแพทย์จัดฟันเพื่อหาทางเลือกที่เหมาะกับคุณค่ะ

รีเทนเนอร์แฟชั่นพวกนี้ไม่ได้เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์จริงๆ แต่เป็นแค่แฟชั่นเพื่อความสวยงามชั่วคราว เช่น ใส่ถ่ายรูป หรือไปงานปาร์ตี้ คุณสามารถซื้อมาใส่ได้ แต่หมอไม่แนะนำให้ใส่เป็นประจำหรือใส่เป็นเวลานานๆ เลยค่ะ เพราะมีข้อเสียและอันตรายหลายอย่าง เช่น 

1. อาจทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเหงือกและเนื้อเยื่อในช่องปาก เพราะไม่ได้ทำขึ้นเฉพาะสำหรับคุณ

2. วัสดุที่ใช้อาจไม่ปลอดภัย ไม่ผ่านมาตรฐานทางการแพทย์ และอาจมีสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย

3. ถ้าใส่นานๆ อาจทำให้ฟันเคลื่อนตัวผิดตำแหน่ง หรือเกิดปัญหาการสบฟันได้

4. เป็นแหล่งสะสมของแบคทีเรีย ซึ่งอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพช่องปาก เช่น เหงือกอักเสบหรือฟันผุ

หมอเคยเจอคนไข้ที่ใช้ฟันปลอมแฟชั่นพวกนี้แล้วเกิดปัญหาเหงือกอักเสบรุนแรง หรือบางคนก็มีแผลในปากจากขอบที่คมของชิ้นงานที่ไม่ได้คุณภาพ ยังไงให้ปรึกษาทันตแพทย์ดีกว่าการซื้อรีเทนเนอร์แฟชั่นมาใส่นะคะ

การเลือกสีรีเทนเนอร์เป็นเรื่องสนุกที่ช่วยให้คุณแสดงความเป็นตัวเองได้ค่ะ ซึ่งหมอก็ชอบนะคะ เวลาที่เห็นคนไข้ได้เลือกสีที่ชอบกัน แต่ต้องเข้าใจก่อนว่าเลือกสีได้เฉพาะรีเทนเนอร์แบบลวด (Hawley Retainer) เท่านั้นนะคะ ส่วนแบบใสจะเป็นแบบใสใสไปเลย

สีที่คนไข้ของหมอเลือกบ่อยและดูสวยมีดังนี้ค่ะ:

• สีพาสเทล เช่น ชมพูอ่อน ม่วงอ่อน ฟ้าอ่อน ให้ลุคน่ารักละมุน ดูอ่อนหวาน
• สีสดใส เช่น แดง น้ำเงิน เขียว ม่วง ดูสนุกและมีชีวิตชีวา
• สีแฟนซี เช่น สีเรืองแสง สีมุก สีรุ้ง หรือสีที่มีกลิตเตอร์ผสม ดูโดดเด่นไม่ซ้ำใคร
• สีทูโทน คือใช้สองสีในรีเทนเนอร์ชิ้นเดียวกัน เช่น ชมพู-ม่วง หรือฟ้า-น้ำเงิน

วัยรุ่นมักชอบเลือกสีตามทีมกีฬาที่ชื่นชอบ หรือบางคนก็เลือกสีตามเทศกาล เช่น แดง-เขียวช่วงคริสต์มาส

แต่ถ้าคุณต้องการแบบที่ดูเป็นผู้ใหญ่หรือเรียบหรู อาจเลือกสีใสหรือสีเนื้อที่กลมกลืนกับสีเพดานปาก จะทำให้มองเห็นน้อยกว่าค่ะ

สุดท้ายนี้ คุณสามารถติดสติกเกอร์หรือลวดลายเก๋ๆ ลงไปบนรีเทนเนอร์ได้อีกด้วย ทำให้มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวไม่ซ้ำใครค่ะ!